Ebeveyn-Çocuk Arasında Güvenli Bağlanma

Psikolog Elif Ecem Nalcı, 22 Ekim 2021
Çocuk ve Oyun

Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz bağlanma kavramı, bakım veren ile bebek arasında ilk günlerden başlayan ve daha sonra şekillenmeye devam eden, bebeğin gelecekteki yakın ilişkilerini etkileyen ve araştırmalara dayalı bir teoridir. Peki bağlanma nasıl gerçekleşir? Güvenli bağlanma nasıl oluşur? Güvenli bağlanma için neler yapılabilir? Temas kurma, bebeğin ihtiyaçlarını anlayabilme, zamanında ve tutarlı yanıtlar verme, sevgiyi hissettirme yapılabilecekler arasındadır.

Doğumdan kısa bir süre sonra başlayan bağlanma süreci bebeğin güvenli bir liman ve ten teması araması, biyolojik ihtiyaçlarını karşılamak istemesi üzerine bakım veren ile bebek arasında kurulan bir ilişkidir. Emme, meme arama, yanak ile temas arama gibi davranışlar bağ kurma isteğine bir örnektir. Bakım veren kişi bebeği iyi gözlemler, ihtiyaçlarının farkına varır ve bu istekleri zamanında karşılayabilirse bebek huzurlu ve rahat olacaktır. Bu sayede bağlanma başlayacaktır.

Bebek büyüdükçe, yaklaşık 5. - 6. aylarda herkesten ayrı bir benliği olduğunun farkına varacak ve bu ayrışma sürecinde bağlandığı kişinin de farkına varacaktır. Bağlanma figürünü yanında isteyecek, ondan ayrıldığı zaman kaygılanmaya başlayacak ve etrafı keşfederken o yanında değilse huzursuz olacaktır. Bunlar normal tepkilerdir ve güvenli bağlanmanın göstergesidir. Bakım veren kişinin buradaki rolü kaygıyı yatıştırmak, ona güven vermektir.

Çocuğu duygusal olarak desteklemek, yanında olacağını ona hissettirmek ve onu anlamaya çalışmak güvenli bağlanma için yapılabilecek şeyler arasındadır.

Burada önemli nokta desteğin kesintisiz olması ve kafa karıştırıcı olmamasıdır. Bebek kaygılandığında, sinirlendiğinde, üzüldüğünde sığınacağı bir yer olduğunu ona tutarlı bir şekilde göstermek gerekir. Bebeğin bağ kurduğu kişiden ayrıldıktan sonra o kişiyle yeniden bağ kurduğunda yatışabilmesi ve sakinleşmesi güvenli bağlanma için önemlidir. Güvenli bağlandığı kişi etrafta olmasa bile bebek onun vermiş olduğu güveni hissedecek ve etrafı rahatça keşfe başlayacaktır.

Bebek ile kurulan bağ onun gelecekteki ilişkilerini duygusal gelişmişlik ve stresini düzenleyebilme açısından etkileyebilir. Ayrıca, yaşanılan sorunlarda verilecek tepkileri, kendini kontrol etme becerisini de etkileyebilir. Bu yüzden güvenli bağ kurabilmek oldukça önemlidir.

Ebeveyn çocuk arasında güvenli bağlanmayı desteklemek için yapabileceklerimiz:

  • Çocuğumuz kaygılandığında ona destek olmak ve onu yatıştırmak,

  • Çocuğumuzun etrafı rahatça keşfedebilmesi için ona güven sağlamak,

  • Çocuğumuzun etrafı rahatça keşfedebilmesi için ona güven sağlamak,

Bağlanmaya yardımcı olabilecek oyunlar

Ses taklidi: Ebeveyn ve bebek arasında bağlanmayı destekleyen oyunların en basiti bebeğin çıkardığı sesin taklit edilmesidir. Sesinin taklit edilmesi bebeğe duyulduğunu hissettirir ve diyaloğu başlatır.

Ce-e!: Belki de bebeklerle en çok oynadığımız oyundur Ce-e! Ce-e oyununun en önemli özelliği bebeğe “annem/babam ortadan kayboldu ama geldi mesajını vermesidir. Özellikleayrılıkla ilgili kaygı yaşanan dönemlerde bu oyun çocuk ile ebeveyn arasında güvenli bir bağ kurulmasını destekler.

Saklambaç: Ce-e oyunundaki gibi çocuğa “kaybolduğunuzda aslında geri geleceğiniz” mesajını işleyen bir diğer oyun saklambaçtır. Saklambaç oyununda genellikle çocuk saklanır, yetişkin ise sanki tüm çabalarına rağmen onu bulamıyormuş gibi davranır. Burada önemli olan nokta arama süresini dengede tutmak, çocuğun bulunamadığını düşünerek ortaya çıkmasından önce onu bulmaktır.

Ten teması içeren oyunlar: Ten teması içeren oyunların tümü bakım veren ve çocuk arasındaki bağı temas ve mimiklerin birbirine yansıması ile güçlendirir.

Çocuğun belirlediği sınırlara saygı duyarak oynanan bu tür oyunlar aranızdaki bağı kuvvetlendirir. Birbirinin yüzünü boyamak, el ve ayaklarına dokunmak, el ele tutuşarak çember olmak, onu at gibi sırtınızda taşımak gibi bir çok oyun bu tür oyunlara örnek gösterilebilir.

Birbirinin yüzünü boyamak, el ve ayaklarına dokunmak, el ele tutuşarak çember olmak, onu at gibi sırtınızda taşımak gibi bir çok oyun bu tür oyunlara örnek gösterilebilir.

`Fış fış kayıkçı oyununda bebekle el ele ve göz göze olacağınızdan aynı zamanda mimikleriniz birbirine yansıyacağından dolayı, bu oyun ten temasını deneyimleyebileceğiniz en güzel oyunlardan biridir.`

`Çocukların yaşça geriye gittiği oyunlar: Yetişkinler olarak zaman zaman çocuklara “abla/abi oldun” diyebiliyoruz. Ancak çocukların zaman zaman basit bir şefkat görme isteği olarak olduğundan daha küçük davranmaya ihtiyacı olur. Bu tür durumlarda onu bir bebek gibi kucağına almak, bebek gibi komik sesler çıkarmak onun hoşuna gidecektir.`

`Kısacası, çocuklar ile güvenli bir bağ geliştirmek için en öncelikli olan onun ihtiyaçlarını iyi anlamak ve bunlara şefkatle yanıt vermektir. Oyunlar aracılığı ile vermek istediğimiz mesaj da benzer şekilde “ben hep yanında, burada olacağım.” olmalıdır. Ebeveyn veya bakım veren olarak öncelikle kendi ihtiyaçlarının farkına varmak ve kendinize şefkat göstermek bebeğiniz ile güvenli bağ geliştirmek için belki de ilk adım. Sonrasında, bebeğin ihtiyaçlarını sevgiyle karşıladığınız sürece güvenli bağlanmanın temellerini de atmış olursunuz.`

Bebeklerin uykuya dalma sırasında bağlanma figürlerini yanında hissetmesi sağlıklı bir uyku alışkanlığı geliştirmesi için oldukça önemlidir. Uzmanlar tarafından bu bakış açısıyla geliştirilen Tolkido Akıllı Uyku Arkadaşım başlangıç seti çocukların ebeveyni yanında yokken bile güvenle uykuya dalmasını sağlar.

Kaynaklar

`Kesebir S. , Kavzoğlu S. Ö. , Üstündağ M. F. Bağlanma ve Psikopatoloji. pgy. 2011; 3(2): 321-342.`

National Collaborating Centre for Mental Health (UK). Children's Attachment: Attachment in Children and Young People Who Are Adopted from Care, in Care or at High Risk of Going into Care. London: National Institute for Health and Care Excellence (UK); 2015 Nov. (NICE Guideline, No. 26.) 2, Introduction to children's attachment. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK356196/

Soysal, A. Ş., Bodur, Ş., İşeri, E., & Şenol, S. (2005). Bebeklik Dönemindeki Bağlanma Sürecine Genel Bir Bakiş [Attachment Process in Infancy: A Review]. Klinik Psikiyatri Dergisi: The Journal of Clinical Psychiatry, 8(2), 88–99.

Elif Ecem Nalcı

Psikolog