Çocuklar için Oyun Yaşam Kaynağıdır!

“Çocukların oyunu oyun değil, onların en ciddi uğraşıdır.” diye belirtir Montaigne. Oyun, çocuklar için sadece “haz merkezi” değil, aynı zamanda bir görevdir. Örneğin: yemeğini yemesi için çocuğunuzu mutfağa çağırdığınızda size oyununun daha bitmediğini, oyunu bitince gelmek istediğini söyleyebilir. Bunun sebebi, çocuğunuzun oynadığı oyunu ciddi bir görev olarak görüp görevini tamamlamadan gelmek istememesidir.

Oyun, özellikle erken çocukluk döneminde çocukların büyümesine yardımcı en önemli yapı taşlarından biridir.

Ebeveynler bazen günlük hayat meşgalesinden, bazen de iş koşuşturmasından yorulup çocuklarına yeteri kadar vakit ayırmakta zorlanabilirler. Böyle zamanlarda dinlenmek istemek, çocuğun kendi kendine oyun kurmasını beklemek çok anlaşılırdır. Ancak oyun oynamayı yalnızca bir boş zaman aktivitesi olarak görmemek gerekir. Oyun çocuklar için su, beslenme, güvende hissetme, barınma, giyinme gibi temel fizyolojik ihtiyaçlar kadar önemlidir ve oyun oynama ihtiyacı karşılanmalıdır. Yaşlara göre çocuğunuzla oynayabileceğiniz faydalı oyunları Eğlenceden Fazlası: Oyunun Çocuk Gelişimine Faydası adlı yazımızda anlatmıştık. İsterseniz gelin, oyunun çocukların gelişimine olan katkılarına hep birlikte göz atalım!

Çocuklar için oyun oynamak neden önemli?

Oyun oynamanın çocuğun fiziksel, bilişsel, sosyal, zihinsel, duygusal gelişimine olumlu katkı sağladığını tahmin etmek hiç de zor değildir. Oyun, çocuğun dış dünyayla etkileşim kurma biçimidir. Çocuklar, yaşam için gerekli bilgi ve becerilerini oyunda öğrenir. Aynı zamanda oyun, çocuğun gelecek yaşamındaki rolleri ve sorumlulukları için alıştırma görevi görür.

Oyun çocukların dünyayı keşfetmelerine yardımcı olur.

Rol yapma oyunları, çocuğun iletişim becerilerini, hayal gücünü, yaratıcılığını, empati kurabilme becerisini artırırken sosyal ve kültürel bağlamda yaşadığı ortamı yansıtmasına olanak tanır. Çocuklar “mış gibi” oyunlarda etrafındaki yetişkinleri, onların davranışlarını gözlemleyerek, onları modelleyerek taklit edebilir. Bu tür oyunlar, çocukların gerçek dünyayla ilgili hayali ve imgesel dünyalar geliştirmelerine, karakterler ve senaryolar yaratarak sosyal ve dil becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Bu oyunlara evcilik, öğretmencilik, doktorculuk, bakkalcılık, polis ve itfaiyeci olma gibi oyunları örnek gösterebiliriz. Bu roller sayesinde çocuk, yetişkin dünyasını taklit ederek öğrenir.

Oyun oynamak, öğrenmeyi kolaylaştırır.

Görsel ve işitsel uyaranların olduğu oyunlar ise öğrenmeyi kolaylaştırır. Tolkido’nun oyun setleri gibi, görsellerin olduğu kartların aynı zamanda seslendirilebilmesi çocuğun öğrenme sürecini pekiştirerek; çevresindeki nesneleri, en çok ihtiyaç duyduğu kelimeleri öğrenmesini sağlar. Tolkido oyun setlerindeki Hafıza Oyunu çocuğunuzun dikkat, konsantrasyon ve odaklanma gibi diğer beyin fonksiyonlarını geliştirir.

Oyun çocukların yaratıcılık, motor beceriler ve problem çözme becerilerini geliştir.

Oyun oynamak çocuklar için yetişkinlerin dünyasını öğrenmekten çok daha fazladır. Çocuğun yaratıcılığını, hayal gücünü, el maharetini, ince ve kaba motor becerilerini, el-göz koordinasyonunu, konsantrasyon becerisini, karar verme ve problem çözme becerilerini artırırken sağlıklı beyin gelişimine ek olarak zeka gelişimine katkı sağlar.

İnce motor becerisi daha çok parmakları ve elleri kullanarak küçük kas gruplarının çalıştığı aktivitelerdir. Kalem tutma, boyama, makasla kağıt kesme, yazı yazma, çatal-kaşık tutma, küçük oyuncak parçalarını üst üste dizme, Legoları birbirine takıp çıkarmayı ince motor becerilerine örnek olarak gösterebiliriz. Diğer bir taraftan kaba motor becerileri ise daha çok dengede durma, emekleme, yürüme, koşma, zıplama gibi büyük kas gruplarının çalıştığı aktivitelerdir.

Oyun, çocuklar için duyguları düzenlemeyi kolaylaştıran en etkili araçtır.

Freud, Psikoanalitik Kuramı’nda oyunun insanın travmatik yaşantılarını iyileştirdiğinden ve zihni temizlediğinden bahseder. Çocuklar oyun yoluyla kaygı ve korkularıyla yüzleşebilir; mutluluk, sevinç, üzüntü, korku, yas, endişe gibi çeşitli duyguları öğrenebilir. Bu da çocukların duygularını fark ederek kaygılarını ve korkularını yenebilmelerine olanak tanır. Küçük çocukların kelime dağarcıkları her zaman duygu ve düşüncelerini anlatabilmek için yeterli olamaz. Bu nedenle; oyun, çocukların düşüncelerini ifade etmesini ve duygularını dışa vurmasını kolaylaştıran en etkili araçtır.

Bunlara ek olarak, çocuklar oyun sırasında akranlarıyla iş birliği yapma, paylaşımcı olma, yardımsever olma, kazanma ve kaybetme gibi durumlarda ortak duyguları yaşama, problem çözme, takım olabilme gibi çeşitli sosyal ve duygusal beceriler edinirler.

Çocuğunuza birlikte oynamak için zaman ve alan yaratmak önemli.

Ebeveyn-Çocuk Arasında Güvenli Bağlanma ve Oyun yazımızda oyunun ebeveyn çocuk ilişkisi için vazgeçilmez bir parça olduğundan bahsetmiştik. Ebeveynler olarak çoğu zaman işten eve geldiğimizde kendinizi yorgun hissedebilirsiniz. Yarına yetiştirmeniz gereken işleriniz veya sizi bekleyen önemli bir toplantınız da olabilir. Bu yüzden zaman zaman kendinizi stresli hissetmeniz de oldukça normaldir. Böyle zamanlarda oyun oynamaya elverişli ve güvenli bir ortamda sadece yarım saatinizi çocuğunuza ayırmak çok kıymetli. Tüm dikkatinizi çocuğunuza verip onunla sohbet ettiğinizde ve oyun oynadığınızda çocuğunuzun zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimini destekleyebilirsiniz. Hem de kaliteli zaman geçirerek aile bağlarının güçlenmesine ve çocuğunuzun etkili iletişim becerileri kazanmasına destek olabilirsiniz.

Oyun, yalnızca çocuklukta değil yaşam boyu süren; yalnızca çocuğa değil biz yetişkinlere de iyi gelen bir mucize. Hadi oynayalım!

Kaynaklar

Ginsburg, K., R. (2007). The Importance of Play in Promoting Healthy Child Development and Maintaining Strong Parent-Child Bonds. and the Committee on Communications, The Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health, Pediatrics, 119 (1) 182-191; DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2006-2697