Kişiselleştir
0
Kişiselleştir
Kutu Kutu Pense Mi Kutu Kutu Ekran Mı?
Okul Öncesi Öğretmeni & Anne Burcu Bal, 17 Şubat 2022Teknoloji her geçen gün biraz daha kendini geliştirerek hayatlarımızın vazgeçilmez bir parçası oluyor. Ebeveynler olarak kimimiz bu durumdan endişeli, kimimiz ise onu bir kurtarıcı olarak görüyor. Peki birçok alanda hayatımızı kolaylaştıran telefon, tablet gibi aygıtlar çocukları nasıl etkiliyor?
Bu yazıda telefon, tablet, TV gibi dijital aygıtların çocuklar üzerindeki etkilerini bir anne ve eğitimci olarak nasıl gördüğümden kısaca bahsedeceğim. Ancak altını çizerek ifade etmeliyim ki bu yazıdaki fikirler, genel-geçer kurallar olmamakla birlikte kendi deneyimlerim ve bilgilerimi harmanladığım bir düşünce bulutudur. Bir anne olarak teknolojiyi bilinçli ve kontrollü bir şekilde hayatımıza sokmak için geliştirdiğim yollardan bahsedeceğim. Size uyabilir, uymayabilir, kendi yaşantınıza dilediğiniz gibi uyarlayabilirsiniz. Bu yazıyı okuduğunuzda sizin de ekranların çocuklar üzerindeki etkilerini tartarak farkındalıkla bu konuya yaklaşabilmenizi umuyorum.
Türkiye ve uluslararası çocuk doktorları, 0-3 yaş arasında çocukların ekrana hiç maruz kalmamaları gerektiği konusunda hemfikirler. Uzmanlar, özellikle 0-3 yaş arasında beyin gelişimi, dil gelişimi ve psikososyal gelişimi için ekranın olumsuz etkileri olduğu görüşünü paylaşıyorlar. Ancak pandemi dönemine denk gelen bebek ve çocukların aileleri için ekrandan uzak durmak söylendiği kadar kolay olmuyor. Değişen koşulların getirdiği yeni zorluklar da, bazı esnetmelerin de yapılabileceğini gösteriyor.
Pandemide sosyalleşememenin ve sosyoekonomik durumun zora girmesinin verdiği yılgınlık ile ebeveynler ve bakım verenler için ekran bir sığınak gibi oldu. Çoğu aile, çocuklarını evde oyalamanın yolunu tablet ve telefon oyunlarında buldu. Amerikan Pediatri Akademisinin araştırmasına göre pandemi döneminde çocukların ekran başında geçirdikleri süre iki kat arttı. Bu da beraberinde bazı olumsuz etkiler getirdi. Konuşma ve iletişimde zorlanan, duygu durumlarını yönetemeyip kaygı bozukluğu yaşayan veya öfke kontrolünü sağlayamayan çocuklarla karşı karşıya kalındı. Her durumda önceliğinizin bir uzman yardımı olmasını öneririm. Peki birincil bakım verenler olarak bizler evde çocuklarımızla teknolojiyi nasıl kullanabiliriz, neler yapabiliriz, ekranı hayatımızda nasıl kaliteli kullanabiliriz bahsetmek istiyorum. İşte çocuğunuzla yapabileceğiniz, bizim yapmaktan keyif aldığımız aktiviteler:
1. Ayna karşısında şarkılı videolar eşliğinde dans etmek.
Çocuğunuz veya bebeğiniz videolu şarkılar izlerken eğleniyorsa bunu yasaklamak yerine, ben bunu dans ederek izleyebiliriz diye bir mesajla sunuyorum. Videoyu açtığımızda sadece ekrana bağlı kalmaması için onunla göz kontağı, tensel temas kuruyorum. Bu aktiviteyi bir ayna karşısında yapmak hem çok keyifli oluyor hem de bedensel koordinasyonumuzu da işin içine katarak bir güzel duyularımızı besliyorum.
2. Reklamsız ve yaşına uygun çizgi filmleri beraber seyretmek.
Televizyon izlerken de oldukça seçici davranıyoruz. Yaşına uygun çizgi filmleri önceden araştırıp uygun bulduklarımızı özellikle reklamsız haliyle birlikte izliyoruz. Ne yazık ki ekran ile çocuğu başbaşa bıraktığımızda reklam aralarında açıklamasının zor yapılacağı görüntüler olabiliyor. Bu sebeple TV programı seyrederken birlikte olmaya ve reklamsız izlemeye çok önem veriyorum.
3. Ailece etkileşimli film saatleri düzenlemek.
Bazen film izlemeyi birlikte zaman geçirme aktivitesi olarak kullanıyoruz. Bu durumda da kendini tamamen ekrana kaptırmaması için mısırımızı patlatıp film hakkında konuşarak izliyoruz filmimizi. Filmde olanlar hakkında yorumlar yapıp sohbet ediyoruz. Bu sayede bizimle bağını koparmadan izlemesine destek oluyoruz.
Bunun ileride bir de oyun boyutu var. Açıkçası bu konuda endişesiz sayılmam çünkü okul çağına geldiğinde işin içine akran birlikteliği girecek ki hak verirsiniz oraya giriş anne babalara biraz kapalı :). Bu konuda bizim üstümüze düşen katı yasaklar yerine onu üzmeden, kırmadan, farkındalıkla takip etmek olduğunu düşünüyorum. Eğer uygun görmediğimiz programlar ve oyunlar var ise endişelerimizi onunla açık ve şefkatli bir dil kullanarak konuşarak beraber karar almak faydalı olacaktır.
Ekran süresini azaltmak için neler yapabilirsiniz?
Çocuklarımızın ilk model alacakları kişilerin bizler olduğunu unutmayın. Bunun için telefon, TV ile siz de çok fazla zaman geçirmemeye özen göstermelisiniz. Ekran süresini azaltmak için ailece kutu oyunları oynayabilir, beraber bir hobi edinebilir, dışarıda vakit geçirebilirsiniz. Ben bu konuda Doç Dr. Yavuz Samur’un sosyal medya gönderilerinden faydalanıyorum, sizlere de öneririm. Ayrıca Tolkido’nun da oyunlarını önermek isterim. Ekran ve internet kullanmadan çocukların teknolojiyle aktif birer katılımcı olarak oynayabileceği Tolkido’nun özellikle okul öncesi dönem için farklı gelişim alanlarını destekleyen oyunlarını birlikte hazırladığımız Tolkido Oyun Rehberi içerisinden inceleyebilirsiniz. Çocuklar hayatın içinde kalmayı aslında severler sadece bazen bir dokunuş gerekir. O sihirli dokunuş ise sizin elinizde! Haydi...